Edward Teller
Yabancı gazetelerin ‘obituary’ denen ölmüş önemli şahsiyetlerle
ilgili bilgi veren, bu şahsiyetlerin kısa biyografilerinin yer aldığı
bölümlerine hemen hemen her gün bakar, dünyadan o günlerde hangi önemli
şahsiyetlerin ayrıldığını öğrenirim.
Birkaç gün önce ‘obituary’ bölümlerine baktığımda 20. yüzyıla
damgasını vuran çok önemli, ilginç bir bilim adamının da bu dünyayı terk
ettiğini okudum. Bu adam Edward Teller. Stanford Üniversitesi’nin Palo–Alto
Kampusu’nda bulunan evinde 95 yaşındayken ölen Teller’ın ölümünü
açıklayan da kurucusu, bir zamanlar yöneticisi olduğu ünlü Lawrence
Livermore Nükleer Laboratuvarı...
Teller, Macaristan’da doğmuş bir Yahudi. Babası Max Teller avukat;
annesi Ilona Deutsch ise ünlü ve başarılı bir piyanist. Konuşmayı geç
öğrenen ama daha çocukluğunda güçlü bir matematik zeka gösteren Teller,
çocukluğundan itibaren matematik öğrenimi görmek istemiş ama babasının
‘matematik para kazandırmaz; sen başka dala gir’ tavsiyesi tutmuş
görünerek güya kimyayı seçmiş, bu dalda öğrenime başlamış. Sonraları
bizzat kendisinin açıkladığı üzere kimya okurken de bir yandan matematik
öğrenimine de devam etmiş.
Yirmi yaşlarındayken yeni bir alanın ortaya çıkmakta olduğunu görünce
ve bu alanı ilginç bulunca bu alana kendisini vermeye başlamış. Bu alan
‘atom teorisi, atom fiziği tabii. Üniversite eğitimini tamamladıktan
sonra söz konusu alanda en ileri ülke olan Almanya’ya gitmiş ve 1930
yılında Leipzig Üniversitesi’nden fizik doktorasını almış. Doktora
hocası da Nobel ödülü sahibi ünlü kuantum fizikçisi Werner Heisenberg.
Leipzig’de Heisenberg ile çalışan Teller, kuantum alanında da isim
yapmaya başlamış ve Leipzig’den Göttingen Üniversitesi’ne hoca olarak
geçmiş.
Tabii bu yıllar Almanya’da Nazizm’in yükseldiği, Yahudi düşmanlığının
arttığı yıllar. Bu sebeplerle Teller, Almanya’yı terk ederek Amerika’ya
göçmüş. 1935 yılında George Washington Üniversitesi’ne fizik profesörü
olarak giren Teller 6 yıl sonra da Amerikan vatandaşı olmuş. 1941
yılında geçici görevle bulunduğu Colombia Üniversitesi’nde atom çağının
en önemli isimlerinden Dr. Enrico Fermi ile tanışan ve Fermi’nin atom
bombasının patlamasının ağır hidrojenin füzyonuna dolayısıyla atom
patlamasından daha güçlü bir patlamaya, atomdan daha güçlü bir enerji
boşalmasına yol açabileceğini, bunları tetikleyebileceği yolunda bir
fikir beyan etmesi üzerine bu konu hakkında düşünmeye başlayan Teller,
sonunda bu konuyu geliştirmiş ve kafasında hidrojen bombası fikrini
oluşturmuş. Nitekim hidrojen bombası yapılması yolundaki teklifini
Amerikan Atom Programı Başkanı Dr. Oppenheimer’a da açmış. Oppenheimer,
ona ‘önce atom bombası yapalım; hidrojeni sonra düşünürüz; zaten atom
bombası olmadan hidrojeni de gerçekleştirmeyiz’ şeklinde cevap vermiş.
Bu arada Teller, üniversite hocalığını bırakmış ve Oppenheimer
yönetimindeki Los Alamos Nükleer Laboratuvarı’nda atom bombası
programında çalışmaya başlamış.
Sonuçta, atom bombası yapılır ve iki bomba da Japonya’ya atılır. Ama
bu arada Teller, hidrojen bombası yapımı fikrinden hiç vazgeçmez.
Pentagon’u, diğer nükleer bilim adamlarını ve tabii en önemlisi Başkan
Truman’ı ikna eder ve sadece hidrojen bombası yapımı için Los Alamos’tan
ayrı bir başka nükleer laboratuvarın kurulmasını sağlar. Bu laboratuvar
Lawrence Livermore Laboratuvarı’dır ve bu laboratuvarda tarihin ilk
hidrojen bombası yapılır ve bu bomba 1953 yılında Pasifik’te başarıyla
denenir ve böylece dünya, atom bombası döneminden hidrojen bombası
dönemine Teller sayesinde geçer...
Teller, sadece hidrojen bombasının babası, mimarı olmakla da kalmaz;
1980’li yıllarda ‘yıldız savaşları’ diye bilinen resmi adı ‘Stratejik
Savunma Girişimi’ olan uzay esaslı global füzesavar sisteminin de fikir
babası olur ve bu fikri zamanın Başkanı Reagan’a da kabul ettirir.
Yıldız Savaşları Projesi bugün de Bush yönetiminde Milli Füzesavar
Sistemi (NMD) adı altında devam etmekte ve gelişmektedir.
Geçenlerde ölen ama bizde adı bile geçmeyen Teller, işte böylesine
önemli birisiydi. O 20. yüzyıla damgasını vuran nükleer dönemin
Einstein, Fermi, Oppenheimer gibi liderlerindendi.
Yazar: Fikret Ertan
-13.09.2003-
Hiçbir
yazı/ resim izinsiz olarak kullanılamaz!! Telif hakları uyarınca
bu bir suçtur..! Tüm hakları Çetin BAL' a aittir. Kaynak gösterilmek şartıyla siteden
alıntı yapılabilir.
The Time Machine Project © 2005 Cetin BAL - GSM:+90 05366063183 -Turkiye/Denizli
Ana Sayfa /index /Roket bilimi /
E-Mail /CetinBAL/Quantum Teleportation-2
Time Travel Technology /Ziyaretçi
Defteri /UFO Technology/Duyuru
Kuantum Teleportation /Kuantum Fizigi
/Uçaklar(Aeroplane)
New World Order(Macro Philosophy)
/Astronomy
|