Ocak ve Irmak Kümeleri - Cetin BAL - GSM:+90 05366063183

Ocak ve Irmak kümeleri, güney yarımkürede yer alan çok ünlü iki kümedir. Birbirlerine yakın görünseler de aralarında 20 milyon ışıkyılı vardır. Daha yakında yer alan Ocak Kümesi, bizden yaklaşık 65 milyon ışıkyılı uzaklıktadır. Irmak Kümesi ise yaklaşık 85 milyon ışıkyılı mesafededir. Bu iki kümenin etrafına saçılmış birçok başka gökada grupları vardır ve bu gruplar toplu olarak sık sık "Ocak Üstkümesi" veya "Güney Üstkümesi" olarak adlandırılırlar.

Ocak Kümesi

Aşağıdaki, Ocak Kümesi'nin haritasıdır. Bu küme, iki kümenin en ünlüsüdür, çünkü kümenin gökyüzünde iki derecelik bir alana yayılmış gökadalardan oluşan yoğun bir çekirdeği vardır ve bu da kümeyi amatör gökbilimci için popüler bir hedef haline getirmektedir. Bu küme, iki çok büyük gökada içermektedir. Bunlar NGC 1316 ve NGC 1365'tir. Bu gökadalar, Başak Kümesi'ndeki diğer tüm gökadalardan daha büyüktür.

Aşağıda - Ocak Kümesi'ndeki en büyük iki gökada. NGC 1316 (solda), kocaman bir merceksi (mercimek) gökadadır. Gökadadaki hafif sarmal yapı belirtileri, onun yakın zaman önce sarmal bir gökada yuttuğunu gösteriyor olabilir. NGC 1316, güçlü bir radyo kaynağıdır (radyo gökbilimciler tarafından Ocak A olarak tanınmaktadır). Gökadanın üzerinde görülen, NGC 1317'dir. Sarmal bir gökada olan NGC 1317, bu kocaman gökada yamyamının bir diğer kurbanı haline gelebilir. NGC 1365 (sağda), Ocak Kümesi'ndeki en meşhur gökadadır. Güzel biçimiyle, bir çubuklu sarmal gökadadır.

Ocak Kümesi'nin başlıca gökadaları aşağıda listelenmiştir. Listedekiler, kümenin en büyük 54 gökadasıdır. Bu sayı, Başak Kümesi'ndeki karşılaştırılabilir gökadaların üçte biridir.

  1              2        3      4     5      6    7     8
 Adı               Eşlek        Mavi  Tür    Çap  Çap   YH
                Konsayıları     Par.         (')  kıy km/sn
                SA       DA
ESO 357-07    03 10,4  -33 09   14,7  SBm    2,2   40   981
ESO 357-12    03 16,9  -35 32   14,8  SBcd   2,2   40  1445
IC 1913       03 19,6  -32 28   14,5  SBb    2,1   40  1318
NGC 1310      03 21,1  -37 06   13,0  SBc    1,9   35  1640
PGC 12625     03 22,1  -37 35     ?   Irr    2,9   55  1507
NGC 1316      03 22,7  -37 12    9,8  S0    11,5  215  1664
NGC 1317      03 22,7  -37 06   11,9  SBa    3,0   55  1815
NGC 1326      03 23,9  -36 28   11,5  S0     4,3   80  1247
NGC 1326A     03 25,1  -36 22   14,7  SBm    1,7   30  1719
NGC 1326B     03 25,3  -36 23   13,7  SBm    3,5   65   888
IC 1919       03 26,0  -32 54   13,9  E      1,6   30  1158
NGC 1336      03 26,5  -35 43   13,4  E      1,9   35  1360
NGC 1341      03 28,0  -37 09   13,3  SBab   1,6   30  1760
NGC 1339      03 28,1  -32 17   12,8  E      1,9   35  1240
NGC 1344      03 28,3  -31 04   11,2  E      5,6  105  1052
NGC 1351A     03 28,8  -35 11   14,2  SBbc   2,3   45  1241
ESO 358-10    03 29,7  -33 33   14,8  E      1,5   30  1620
NGC 1351      03 30,6  -34 51   12,4  E      3,2   60  1420
NGC 1350      03 31,1  -33 38   11,2  SBab   5,8  110  1785
NGC 1365      03 33,6  -36 08   10,3  SBb   11,0  205  1547
NGC 1366      03 33,9  -31 12   13,1  S0     1,9   35  1137
NGC 1374      03 35,3  -35 14   12,0  E      2,7   50  1240
NGC 1375      03 35,3  -35 16   13,4  S0     2,1   40   643
IC 335        03 35,5  -34 27   13,4  S0     2,3   45  1530
NGC 1379      03 36,1  -35 26   11,9  E      2,6   50  1264
NGC 1380      03 36,5  -34 59   11,1  S0     4,8   90  1737
NGC 1381      03 36,5  -35 18   12,7  S0     2,6   50  1673
NGC 1369      03 36,8  -36 15   13,6  Sa     1,7   30  1340
NGC 1386      03 36,8  -36 00   12,2  S0     3,4   65   755
NGC 1380A     03 36,8  -34 44   13,4  S0     2,5   45  1419
NGC 1387      03 37,0  -35 30   11,8  E      3,2   60  1219
NGC 1382      03 37,1  -35 12   13,8  E      1,5   30  1697
NGC 1389      03 37,2  -35 45   12,6  E      2,6   50   883
NGC 1399      03 38,5  -35 27   10,3  E      6,8  130  1335
NGC 1404      03 38,9  -35 36   10,9  E      4,1   75  1826
NGC 1406      03 39,4  -31 19   12,9  SBbc   3,9   75   963
NGC 1427A     03 40,1  -35 38   14,2  Irr    2,1   40  1927
ESO 358-50    03 41,1  -33 47   13,9  S0     1,6   30  1151
ESO 358-51    03 41,5  -34 53   14,1  Sa     1,5   30  1626
NGC 1425      03 42,2  -29 54   11,4  Sb     6,0  115  1402
NGC 1427      03 42,3  -35 24   11,8  E      3,6   70  1327
NGC 1428      03 42,4  -35 09   14,0  E      1,5   30  1602
ESO 358-54    03 43,0  -36 16   14,2  SBd    1,7   30   798
NGC 1437      03 43,6  -35 51   12,9  SBab   2,8   50  1296
ESO 358-60    03 45,2  -35 34   15,6  Irr    1,7   30   710
ESO 358-61    03 45,9  -36 22   14,0  Sc     2,5   45  1415
NGC 1460      03 46,2  -36 42   13,5  S0     1,7   30  1277
ESO 358-63    03 46,3  -34 57   12,6  Sc     4,8   90  1838
IC 1993       03 47,1  -33 42   12,5  SBb    2,5   45  1004
ESO 302-09    03 47,6  -38 35   14,6  SBd    2,2   40   908
ESO 302-14    03 51,7  -38 27   15,5  Irr    1,5   30   798
ESO 359-03    03 52,0  -33 28   14,1  Sab    1,8   35  1495
NGC 1484      03 54,3  -36 58   13,9  Sb     2,5   45   952
IC 2006       03 54,5  -35 58   12,5  E      1,9   35  1285

Aşağıda - Ocak Kümesi'nden üç gökada daha. NGC 1350 (solda), büyük bir çubuklu sarmal gökadadır. NGC 1399 (ortada), kümenin tam kalbinde yer alan büyük bir eliptik (oval) gökadadır. NGC 1404 (sağda), NGC 1399 yakınlarında bir diğer büyük eliptik gökadadır.

Ocak kümesi merkezinin resmi aşağıda görülmektedir. Küme, birçok parlak gökada içeren yoğun bir çekirdeğe sahiptir ki bu da aslında fotoğraflarda Başak Kümesi'nden daha iyi çıktığı anlamına gelmektedir. Merkezdeki parlak eliptik gökada NGC 1399'dur. Meşhur çubuklu sarmal gökada NGC 1365 ise sağ alt köşede görülebilir.

Irmak Kümesi

Irmak Kümesi'nin haritası aşağıdadır. Bu küme, Ocak Kümesi'ne kıyasla, biraz gökadaların daha geniş bir alana yayılmış olmasından, biraz da kümenin daha uzak ve bu nedenle de Ocak Kümesi'nden daha sönük olmasından dolayı, daha az şaşırtıcıdır. Irmak Kümesi kabaca iki parçaya ayrılmıştır. Bunlar, NGC 1407 çevresindeki kuzey alt grubu ve NGC 1395 çevresindeki güney alt grubudur.

Aşağıda - Irmak Kümesi'nden üç sarmal gökada. NGC 1300 büyük bir çubuklu sarmal gökadadır. NGC 1371 (ortada) ve NGC 1385 (sağda), merkezin güneyinde iki sarmal gökadadır ve büyük bir ihtimalle yakın bir çifttirler.

Irmak Kümesi'ndeki en büyük 73 gökadanın listesi aşağıdadır. Bu liste, Ocak Kümesi'ninkine kıyasla daha uzun bir listedir. Irmak Kümesi, iki kümeden biraz daha büyük ve biraz daha zengin olanı gibi görünmektedir.

  1              2        3      4     5      6    7     8
 Adı               Eşlek        Mavi  Tür    Çap  Çap   YH
                Konsayıları     Par.         (')  kıy km/sn
                SA       DA
ESO 547-09    03 06,0  -19 23   16,8  Irr    1,3   35  1509
ESO 547-12    03 09,6  -17 50   16,5  Scd    1,5   35  1837
NGC 1232      03 09,8  -20 35   10,7  SBc    6,9  170  1517
IC 1898       03 10,3  -22 24   13,7  SBc    3,4   85  1164
ESO 547-20    03 13,0  -17 56   16,0  SBm    1,2   30  1825
NGC 1258      03 14,1  -21 46   13,9  SBc    1,3   30  1340
NGC 1297      03 19,2  -19 06   13,5  E      2,0   50  1395
NGC 1300      03 19,7  -19 25   11,2  SBbc   6,0  150  1421
NGC 1315      03 23,1  -21 23   14,0  S0     1,5   35  1534
PGC 12680     03 23,4  -19 17     ?   Irr    1,3   30  1400
ESO 548-05    03 23,8  -19 45   14,7  SBm    1,5   35  1690
NGC 1325      03 24,4  -21 33   12,3  SBbc   4,7  115  1446
NGC 1325A     03 24,8  -21 20   13,6  SBcd   1,8   45  1188
ESO 548-16    03 26,0  -21 20   15,6  Scd    1,7   40  1977
NGC 1332      03 26,3  -21 20   11,4  E      4,2  105  1383
ESO 548-21    03 27,6  -21 14   14,7  SBd    2,0   50  1541
ESO 548-25    03 29,0  -22 09   15,0  SBa    1,3   30  1542
NGC 1345      03 29,5  -17 47   14,3  SBc    1,4   35  1385
ESO 481-30    03 29,6  -23 21   15,5  Scd    1,5   35  1504
NGC 1347      03 29,7  -22 17   13,9  SBc    1,4   35  1624
ESO 548-28    03 30,6  -17 56   14,0  S0     1,3   35  1360
ESO 548-29    03 30,8  -21 03   14,3  SBbc   1,1   30  1175
NGC 1353      03 32,1  -20 49   12,4  SBb    3,5   85  1390
ESO 548-32    03 32,3  -17 43   15,8  SBm    1,6   40  1815
ESO 548-33    03 32,5  -18 57   14,5  S0     1,3   35  1552
ESO 548-34    03 33,0  -21 05   14,6  SBc    1,1   30  1610
ESO 482-05    03 33,0  -24 08   15,2  SBcd   2,1   50  1783
IC 1952       03 33,4  -23 43   13,5  SBbc   2,5   60  1683
IC 1953       03 33,7  -21 29   12,7  SBc    2,6   65  1733
NGC 1359      03 33,8  -19 29   13,0  SBm    2,1   55  1833
NGC 1362      03 33,9  -20 17   14,2  S0     1,2   30  1085
ESO 548-44    03 34,3  -19 25   14,2  S0     1,3   35  1561
ESO 548-47    03 34,7  -19 02   14,1  S0     2,5   60  1472
NGC 1371      03 35,0  -24 56   11,6  SBa    5,6  140  1344
NGC 1370      03 35,2  -20 22   13,9  E      1,5   35   933
IC 1962       03 35,6  -21 18   14,8  SBd    2,5   60  1670
ESO 482-11    03 36,3  -25 36   14,7  Sbc    1,4   35  1469
NGC 1377      03 36,7  -20 54   13,8  S0     1,7   45  1645
NGC 1385      03 37,5  -24 30   11,5  SBc    3,7   90  1373
NGC 1383      03 37,7  -18 20   13,8  S0     1,7   40  1828
ESO 482-17    03 37,7  -22 55   14,9  Sab    1,3   30  1330
NGC 1390      03 37,9  -19 00   14,9  SBa    1,3   35  1078
NGC 1395      03 38,5  -23 02   10,7  E      5,6  140  1577
NGC 1398      03 38,9  -26 20   10,5  SBab   7,1  175  1289
NGC 1403      03 39,2  -22 23   14,1  E      1,3   30  1751
NGC 1401      03 39,4  -22 43   13,7  S0     1,9   50  1406
NGC 1400      03 39,5  -18 41   12,3  E      2,3   60   415
ESO 548-63    03 39,6  -20 01   15,1  Sbc    1,4   35  1846
ESO 548-65    03 40,0  -19 22   15,3  Sa     1,4   35  1102
IC 343        03 40,1  -18 27   14,3  S0     1,4   35  1730
NGC 1407      03 40,2  -18 35   10,9  E      5,1  125  1650
ESO 548-68    03 40,3  -18 56   14,3  E      1,3   35  1636
NGC 1412      03 40,5  -26 52   14,7  S0     1,4   35  1675
ESO 548-70    03 40,7  -22 17   15,4  SBcd   1,6   40  1615
ESO 482-32    03 40,7  -26 47   15,9  Irr    1,2   30  1621
NGC 1415      03 40,9  -22 34   12,8  Sa     3,3   80  1451
NGC 1414      03 41,0  -21 43   14,6  SBbc   1,6   40  1464
ESO 482-35    03 41,2  -23 50   14,2  SBab   1,8   45  1756
NGC 1422      03 41,5  -21 41   14,2  SBab   2,3   55  1514
IC 346        03 41,7  -18 16   13,9  S0     1,9   45  1830
ESO 548-79    03 41,9  -18 54   14,8  Sa     1,1   30  1914
ESO 548-82    03 42,7  -17 30   15,4  Sbc    1,1   30  1590
NGC 1426      03 42,8  -22 06   12,7  E      2,5   60  1296
ESO 549-02    03 43,0  -19 01   14,9  SBm    1,3   30   988
ESO 549-06    03 43,6  -21 14   15,7  Irr    1,3   30  1490
NGC 1439      03 44,8  -21 55   12,4  E      2,6   65  1577
NGC 1440      03 45,0  -18 16   12,9  S0     2,2   55  1403
NGC 1438      03 45,3  -23 00   13,3  SBa    2,0   50  1438
NGC 1452      03 45,4  -18 38   12,9  Sa     2,3   60  1619
ESO 549-18    03 48,2  -21 28   13,3  SBc    2,5   60  1473
ESO 482-46    03 49,7  -27 00   13,7  Sc     3,5   90  1422
ESO 482-49    03 52,4  -23 03   15,3  Sc     1,1   30  1377
NGC 1482      03 54,6  -20 30   13,3  S0     2,2   55  1753

Aşağıda - Irmak Kümesi'nden üç küme daha. NGC 1395 (solda), kümenin güney yarısındaki en büyük eliptik gökadadır. NGC 1398 (ortada), kümenin güney kenarında büyük bir sarmal gökadadır. NGC 1407 (sağda), kümenin kuzey yarısındaki en büyük eliptik gökadadır.

Aşağıda görülen NGC 1232'dir. Kümenin sağ tarafında yer alan bu gökada, gruptaki birçok sarmal gökadadan biridir. Bu gökada, çok sayıdaki sarmal kolları nedeniyle, kümedeki en güzel gökadalardan biridir.