Evrenin Haritası Ek Sözlük - Cetin BAL - GSM:+90 05366063183

Evrenin Haritası - Ek Sözlük

Abell Kataloğu (A, ACO)

George Abell'in Palomar Gökyüzü Araştırma plakaları üzerinde yaptığı dikkatli çalışmalar sonucu 1958 yılında hazırladığı 2712 verimli gökada kümelerinin listesidir. Liste 1989 yılında George Abell, Harold Corwin ve Ron Olowin tarafından daha önceki asıl Palomar Gökyüzü Araştırması'nda kapsanmayan 1384 güney yarımküre kümesini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Liste 3 milyar ışıkyılı içerisindeki en zengin gökada kümelerinin çoğunu içermektedir.

Abell Kümesi

Bakınız verimli gökada kümeleri, Abell Kataloğu.

Açık Yıldız Kümesi

Genellikle 20 ışıkyılından daha küçük bir bölgeye sıkışmış birkaç yüz üyeli yıldız kümesi. Bunlar genellikle gökadaların sarmal kollarında, yıldız oluşum bölgelerinin yakınlarında bulunur.

Açısal Büyüklük

Bir cismin görünür büyüklüğünün açı olarak ifade edilmesidir. Derece, dakika ve saniye cinsinden ölçülür.

Anakol Yıldızı

Enerji üretmek için nükleer tepkimelerle hidrojen yakan Güneş benzeri normal bir yıldız. Diğer yıldız tipleri arasında dev yıldızlar, üstdev yıldızlar ve beyaz cüceler sayılabilir.

Barnard Kataloğu

-35º yükselimin (dik açıklık) kuzeyinde kalan 349 karanlık bulutsunun listesidir. 1927 yılında E.Barnard tarafından hazırlanmıştır.

Bayer Adı

Parlak yıldızları tanımlamak için kullanılan, bir Yunan harfi ile takımyıldız adı birleşimidir. Alfa Erboğa (Alpha Cetauri), Epsilon Avcı (Epsilon Orionis) gibi. Sistem ilk olarak 1603 yılında Johann Bayer tarafından kullanılmıştır. Bir takımyıldızdaki daha parlak yıldızlar genellikle alfabenin başlangıcına yakın harfler alırken, daha sönük yıldızlar genellikle alfabenin sonlarına yakın harfler alırlar. Birkaç sönük yıldıza a-z arasında küçük Latin harfleri veya A-Q arasında büyük Latin harfleri verilmiştir (p Irmak, N Yelken gibi). Ayrıca bakınız Flamsteed Sayısı.

Beyaz Cüce Yıldız

Dış katmanlarını son derece sıcak çekirdeğini ortaya çıkartacak şekilde fırlatan bir dev yıldızın ölmekte olan kalıntısı. Yalnızca en genç beyaz cüceler gerçekten beyazdır, milyarlarca yıl içerisinde yavaşça soğurlar ve renkleri sarı veya turuncuya döner (yine de en soğuk beyaz cüceler tahmin edilenden daha mavidirler, çünkü sıkışan hidrojen atmosfer kırmızı ışığı süzer). Evrenin yaşı 15 milyar yıldan daha az olduğu için henüz hiçbiri bu kadar soğumamış olsa da, bu yıldızlar sonunda ölü bir kara cüce olurlar. Beyaz cüceler, D tipi yıldızlar olarak sınıflandırılırlar.

Birlik

Bakınız OB Birliği.

Bonner Durchmusterung Kataloğu (BD, CD, CP)

1859-1862 yıllarında oluşturulan 325.037 kuzey yarımküre yıldızıyla, 1886 yılında ilave edilen 134.833 güney yarımküre yıldızını içeren bir yıldız kataloğudur. Daha sonraları iki büyük güney yarımküre yıldız kataloğu daha gelmiştir : 1892-1932 yılları arasında hazırlanan Cordoba Durchmusterung Kataloğu (613.959 yıldız) ve 1895-1900 yılları arasında hazırlanan Cape Photographic Durchmusterung Kataloğu (454.877 yıldız).

Bulutsu

Yıldızlararası gaz ve toz bulutu. Parlak bulutsular kendilerini oluşturan gazların saldığı ışığı yayar (salma bulutsuları) veya yıldızların ışığını yansıtır (yansıma bulutsuları) veya her ikisiyle parlar. Karanlık bulutsular, aydınlanmamış gaz ve toz bulutları içerir. Gezegenimsi bulutsular, yıldızların firlattığı gaz kabuklarıdır.

Büyük Gökada

Bakınız gökada.

Cüce Gökada

Genellikle bir milyonla, birkaç milyar arasında yıldız içeren küçük gökada. Ne büyüklükte bir gökadanın cüce kabul edileceği konusunda resmi bir ölçü yoktur, ancak çapı 40.000 ışıkyılının altındaki her gökada cüce olarak kabul edilebilir.

Cüce Yıldız

Güneşimiz gibi çekirdeğindeki nükleer tepkimelerde hidrojen yakan normal bir anakol yıldızıdır. En parlak cüce yıldızlar güneşimizden çok daha büyük olabilir. Bakınız dev yıldız, üstdev yıldız.

Çubuklu Gökada

Merkezinde yıldızların oluşturduğu parlak bir çubuğu olan gökadadır.

Dakika

Bakınız yaydakikası.

Değişen Yıldız

Parlaklığı değişen yıldız. Birçok tipi vardır, bazı yıldızların parlaklığı dakikalar içinde değişebilirken, başkaları aylar boyunca yavaşça değişir. Bir takımyıldız içerisinde keşfedilen ilk 334 değişen yıldıza, R Kalkan veya UV Balina gibi tek veya iki harfli bir kod verilir. Diğer değişen yıldızlar V335, V336 vb olarak adlandırılırlar. Örneğin, Proksima Erboğa değişen yıldız gökbilimcilerince V645 Erboğa olarak tanınır.

Dev Yıldız

Güneş büyüklüğünde bir yıldız, birkaç milyar yıl sonra merkezindeki enerji değişimleri dolayısıyla büyük oranda genişleyerek hayatına son verecektir. Yüzey sıcaklığı düşer ve yıldız kırmızılaşır. Bu durum yıldız dışı katmanlarını fırlatıp, bir beyaz cüce olmadan önce, birkaç milyon yıl sürer. Bakınız cüce yıldız, üstdev yıldız.

Dikey Hız (Dh)

Bir nesnenin, bir gözlemciye doğru veya ondan uzağa doğru olan hızı. Genişleyen bir evrende, daha yüksek bir dikey hıza sahip olan gökada, daha küçük bir dikey hıza sahip olan gökadaya kıyasla genellikle gözlemciden daha uzakta yer alır.

Durgunluk Hızı

Bir gökadanın evrenin genişlemesi nedeniyle oluşan dikey hızı.

Düzensiz Gökada

Çok düzensiz biçimli ve belirgin bir eliptik (oval) veya sarmal yapısı olmayan gökada.Bunlar düzensiz (Irr) olarak sınıflandırılmaktadır.

Eliptik Gökada

Küresel veya oval şekilli bir gökadadır. E tipi olarak sınıflandırılırlar ve şekilleri tip E0'dan (dairesel), tip E7'ye (çok eliptik) kadar değişir.

ESO Kataloğu (ESO)

ESO/Uppsala Gökada Kataloğu. 1982 yılında, -20° yükselimin güneyinde kalan 18.422 parlak gökadayı listeleyecek şekilde basılan UGC kataloğuna ilavedir. UGC ve ESO kataloglarının -2,5° ve -20° aralığındaki yükselim bölgesini kapsamadığını dikkate alınız.

Eşlek Konsayıları (SA, DA)

Gökbilimciler tarafından en çok kullanılan konsayı sistemidir. Dünyamızın enlem ve boylamının gökyüzüne yansıtılmış eşdeğeridir. Tek farkı enlemin yükselim, boylamın ise sağ açıklık olarak isimlendirilmesidir. Tarihsel sebeplerle, sağ açıklık derecelerle değil, 360 derecenin 24 saatle ifade edildiği saatlerle ölçülmektedir. Bir diğer sorun, bu konsayı sisteminin zamanla çok yavaş ilerlemesidir. Mesela 1950 yılı için belirlenmiş yıldız konumları, 2000 yılı için belirlenmiş olanlardan çok az fark eder.

Flamsteed Sayısı

Çıplak gözle görülebilen yıldızları tanımlama için kullanılan ve bir sayı ile bir takımyıldız adından oluşan birlikteliktir. Sayılar, John Flamsteed'in 1725 yılında yayınlanan yıldız kataloğuna uyarlanmıştır. Çıplak gözle görülebilen her yıldızın bir Flamsteed sayısı olmadığı gibi, güney yarımkürenin en güneyinde yer alan bir çok yıldızın da bir Flamsteed sayısı bulunmamaktadır. Bakınız Bayer adı.

Frank Ross

1925-1939 yılları arasında yüksek özdevinimli yıldızları araştırıp, 1070 yakın yıldızı listeleyen bir gökbilimci.

Gezegenimsi Bulutsu

Sıcak bir beyaz cücenin çevresinde genişleyen bir gaz zarfıdır. Bu bulutsu, dev yıldızın ömrünün sonlarında, çekirdek büzülüp yıldızın dış atmosferini fırlatarak hem beyaz cüce, hem de bulutsuyu meydana getirirken oluşur. Merkezdeki beyaz cüceden gelen güçlü ışıma, bulutsunun parlamasına yol açar. Gezegenimsi bulutsular 50 bin yıl içerisinde dağılırlar. Gezegenimsi bulutsular olarak adlandırılırlar, çünkü ilk gökbilimcilere biraz gezegen gibi gözükmüşlerdi.

Giclas Kataloğu (G)

1970'lerde hazırlanıp, yüksek özdevinime sahip 11.747 yıldızı içeren Lowell Özdevinim Araştırma Kataloğu'na (Lowell Proper Motion Survey Catalogue) verilen genel isim.

Gliese Kataloğu (Gl, Wo, GJ)

W.Gliese tarafından (ve daha sonraları H.Jahreiss) 1957, 1969 ve 1993 yıllarında derlenen üç yakın yıldızlar kataloğuna verilen genel isim. 25 parsek içerisinde yer alan 3803 yıldızı listeleyen üçüncü katalog, yalnızca ön hazırlık şeklinde yayınlandı.

Gökada

Milyonlarca veya milyarlarca yıldız içeren çok geniş bir yıldız topluluğu. Dört temel gökada çeşidi

vardır. Eliptik (oval) gökadalar, merceksi (mercimek) gökadalar, sarmal gökadalar ve düzensiz gökadalar. Bizim gökadamız 200 milyar yıldız içerir, ancak en büyük gökadalar trilyonlarca yıldız içermektedir. Bakınız cüce gökada.

Gökada Grubu

Birbirlerine yerçekimi ile bağlanmış gökadalar topluluğu."Grup" terimi genellikle onlarca gökadadan oluşan küçük topluluklara karşılık gelirken, "küme" terimi çok daha büyük gruplaşmalar için kullanılır.

Gökada Konsayıları (b, e)

Gökada düzleminin temel alındığı bir konsayı sistemidir. Güneş merkezlidir ve enlem ile boylamın sıfır noktaları tam olarak gökada merkezine dönüktür. Gökada konsayıları için kullanılan semboller b (boylam - l longitude) ve e (enlem - b latitude)'dir. Gökada enlem ve boylamının sıfır noktası SA = 17s45dk37sn, DA = -28°56'10", gökada kuzey kutbu ise SA = 12s51dk26sn, DA = +27°07'42"dir (2000 yılı dönemi konsayıları).

Gökada Kümeleri

Gökadaların çekim gücüyle bağlanıp, bir araya toplanmasıdır. "Küme" terimi genel olarak onlarca veya yüzlerce gökadanın birlikteliğini ifade eder. "Grup" terimi ise çok daha küçük birliktelikler için kullanılır.

Gökadamerkez Konsayıları

Bu sistemin gökada merkezine ortalı olması hariç, gökada konsayıları sistemiyle aynıdır. Gökada merkezine olan uzaklıkla ilgili küçük belirsizlik, bu sistemin yaygın olarak kullanılmasının önündeki engeldir.

Gök Birimi (GB)

Dünyamız ile Güneş arasındaki ortalama uzaklık. Bu birim 149.597.871 km'ye eşittir. Genellikle bir güneş sistemi içerisindeki veya çoklu yıldız sistemlerinde yıldızlar arası uzaklıklar için kullanılır.

Görsel Parlaklık

Görünür parlaklık için bir başka isim.

Görünür Parlaklık

Gökteki yıldızların parlaklığını belirtmek için kullanılan bir sistemdir. Daha parlak yıldızların daha düşük değerleri varken, daha sönük yıldızların daha büyük değerleri bulunur. Dev teleskoplarla görülebilen en sönük cisimler +30 kadirlik parlaklığa sahiptir. İyi bir taşınabilir teleskop +15 kadire kadar gösterebilir. Dürbünler +9 kadire kadar gösterirken, çıplak gözle fark edilebilen en soluk yıldız +6 kadirdir. Çok parlak cisim negatif kadir değerlerine sahiptir. En parlak yıldız -1,4 kadir, dolunay -12,7 kadir ve öğle güneşi -26,8 kadir değerlerine sahiptir.

Güneş Sistemi

Bir yıldız ve yörüngesinde dönen gezegenler, uydular, göktaşları, kuyruklu yıldızlar.

Harvard Düzeltilmiş Katalog (Harvard Revised Catalogue) (HR)

Bakınız Parlak Yıldız Kataloğu (Bright Star Catalogue).

Henry-Draper Kataloğu (HD)

1918 ve 1924 yılları arasında hazırlanan ve 272.150 yıldızın tayf sınıflarını içeren bir katalog.

Hipparcos Kataloğu (HIP)

1989'da fırlatılan Hipparcos uydusunun incelediği 118.218 yıldızın kataloğu. Uydu, 1000 ışıkyılı içerisindeki onbinlerce yıldızın kesin uzaklıklarını bildiren ıraklık açısı bilgilerini topladı.

Hubble Sabiti (H)

Evrenin şu anda genişleme oranını tanımlayan değer. Hubble sabiti, evrenin büyüklüğünü ve yaşını belirlememize yardımcı olur ve ayrıca bir gökadanın kırmızıya kayma oranının bir uzaklık tahminine dönüştürülmesinde kullanılır. Hubble sabiti tam olarak bilinmemektedir, fakat bu değer 60 ile 80 km/sn/megaparsek arasında bir yerdedir.

IC Kataloğu (IC)

Dizin Kataloğu. 5386 ek yıldız kümesi, bulutsu ve gökada içeren, bir NGC Kataloğu ilavesidir. İlave aslında, ilki 1895 yılında, ikincisi 1908 yılında basılan iki kataloğun birleşimidir. Bakınız NGC Kataloğu.

Iraklık (Uzaklık) Açısı

Dünya'nın Güneş etrafında dönerken değişen konumu nedeniyle, yakın yıldızların görünür konumlarında meydana gelen küçücük dönemsel değişim. Yıldız ne kadar yakınsa, değişim o kadar büyük olur. Uzaklık açısı yaysaniyesi cinsinden olmak şartıyla, yıldızlara olan uzaklık parsek bazında, basitçe 1/uzaklık açısıdır (ışıkyılı bazında 3,2616/uzaklık açısıdır).

Işıkyılı (ıy)

Işığın bir yıl içerisinde katettiği mesafe. 9,46 trilyon km, 63.240 gök birimiveya 0,3066 parseğe eşittir.

Kahverengi Cüce Yıldız

Doğumu sırasında, merkezinde nükleer tepkimeler oluşturabilmek için çok küçük olan başarısız yıldızlardır. Çok yaygın olabilirler, fakat çok sönük olduklarından, bulunmaları çok zordur. Kahverengi cüceler, kahverengi değildirler. Hayatlarına sönük bir kırmızı renkle parlayarak başlarlar ve sonra soluklaşırlar. Kahverengi cüceler gezegenlerden daha büyüktürler ve kütleleri Jüpiter'in 10 katı ile 80 katı arasında değişir (veya Güneşin 0,01-0,08 katı). Kahverengi cücelerin başlıca iki türü vardır. Daha sıcak olanlar (1.500K-2.500K) L sınıfı, daha soğuk olanlar (1.500K'nın altı) T sınıfıdır. En sıcak kahverengi cüceler bazen M sınıfı çok soğuk kızıl cüceler olarak sınıflandırılırlar.

Kara Delik

Büyük kütleli üstdev bir yıldızın, ömrünün sonlarında bir üstnova patlamasıyla havaya uçup, uzayda çekim gücünden hiçbir şeyin kaçamadığı çok yoğun bir nokta yarattığı durumlarda oluşan en büyük evrensel su gideridir.

Karanlık Madde

Görünen yıldız ve bulutsular, evrendeki tüm maddelerin yalnızca küçük bir kesirini meydana getirir. Geri kalanı bulunması kolay olmayan bir biçimdedir, fakat gökadalardaki yıldızların ve kümelerdeki gökadaların hareketlerine yaptığı etkiler nedeniyle varlığı çok belirgindir. Karanlık madde belki de birçok çeşit atomaltı parçacıktan oluşmaktadır.

Kırmızı Cüce Yıldız

En küçük ve en soluk yıldız. Hiçbiri dünyadan çıplak gözle görülemese de, tüm yıldızların yaklaşık %80'i kırmızı cücedir. Güneş'in parlaklığının %1'inden daha az ışıldadıklarından, uzun ömürlüdürler. En küçükleri muhtemelen trilyonlarca yıl yaşayacaktır. Bunlar, M tipi yıldız olarak sınıflandırılmaktadırlar.

Kırmızıya Kayma (z)

Işık kaynağının gözlemciden uzaklaşması veya evrenin genişlemesi nedeniyle, ışığın dalga boyundaki artış. Genişleyen bir evrende, daha büyük kırmızıya kayma oranına sahip gökadalar, daha küçük kırmızıya kayma oranına sahip gökadalara kıyasla daha uzak mesafede yer alırlar. Kırmızıya kaymalar, ışığın kara delik gibi güçlü yerçekimsel alanlarda tırmanması nedeniyle de oluşur.

Kuasar

Aydınlatma gücü aşırı derecede yüksek çekirdeği, gökadanın kendisinden yüzlerce kez daha parlak olan bir gökada. Bunlar milyarlarca ışıkyılı uzaklıkta yer alırlar ve evrenin ilk dönemlerinin bir özelliğiydiler. Bir kuasarın enerji kaynağı, büyük bir ihtimalle çok büyük bir kara deliğe düşen maddedir.

Küresel Yıldız Kümesi

Binlerce yıldızı içeren küre biçiminde bir küme. Küresel kümeler genellikle 50 ila 150 ışıkyılı arasında bir büyüklüğe sahip olur ve gökadaları çevreleyen küresel hale içerisinde serpilmiş olarak bulunur.

Max Wolf

1919-1931 yılları arasında yüksek özdevinimli yıldızları araştırıp, 1566 yakın yıldızı listeleyen bir gökbilimci.

MCG Kataloğu (MCG)

Gökadaların Biçimsel Kataloğu (Morphological Catalogue of Galaxies). 1962-1974 yılları arasında hazırlanan ve -45° yükselimin kuzeyindeki 31.000 gökadayı kapsayan bir katalog.

Merceksi (Mercimek) Gökada

Mercimeğe benzer şekli olan (ya da merceğin yandan görünüşlü ) gökada. Bunlar, eliptik (oval) gökada ile sarmal gökada arasında yer alan orta bir tiptir. Merceksiler, S0 türü olarak sınıflandırılırlar.

Milyar

1 Milyar = 1.000.000.000

Mutlak (Salt) Parlaklık

Bir cismin 10 parseklik (=32,6 ışıkyılı) bir uzaklığa yerleştirilebilmesi durumunda sahip olacağı görünür parlaklıktır. Üstdev bir yıldız -8'lik bir mutlak parlaklığa sahip olabilirken, sönük bir kızıl cüce +16'lık bir mutlak parlaklığa sahip olabilir. Bu iki aşırı ucun hemen hemen ortasında bir değere sahip olan Güneşimizin mutlak parlaklığı +4,8 kadirdir.

NGC Kataloğu (NGC)

Yeni Genel Katalog. 1888 yılında J.Dreyer tarafından basılmış olan ve en parlak 7840 yıldız kümesi, bulutsu ve gökadayı içeren bir katalog. Bakınız IC Kataloğu.

Nötron Yıldızı

Bir üstdev yıldızın, bir üstnova patlaması sırasında tamamen nötronlardan oluşacak kadar çok çökmüş çekirdeği. 8 ila 60 Güneş kütlesindeki yıldızların çoğunun ömrü genellikle 1,4 Güneş kütlesinde nötron yıldızları oluşturarak sona erer. Nötron yıldızları yalnızca 10 km genişliğindedir ve inanılmaz yoğunluğa sahiptir. Bir çay kaşığı nötron yıldızı malzemesi, yüz milyonlarca tonluk bir kütleye sahip olabilir. Bakınız kara delik.

OB Birliği

Birkaç yüz ışıkyıllık bir alana saçılmış, onlarca veya yüzlerce çok parlak yıldızdan oluşan gevşek bir grup. Bir OB birliği içindeki yıldızlar aynı yıldız oluşum bölgesinde oluşmuşlardır ve birbirlerinden yavaşça uzaklaşırlar. Bunlara genellikle gökadaların sarmal kollarında rastlanır.

Özdevinim

Yakın yıldızların, gökada içerisindeki bağımsız hareketleri nedeniyle, görünür konumlarında uzun yıllar içerisinde meydana gelen yavaş, düzenli değişim. En yakın ve en hızlı yıldızlar için bile bir derece veya daha fazla ilerleme yüzyıllar sürer.

Parlak Yıldız Kataloğu (HR, BS, Yale)

Yale Üniversitesi Gözlemevi tarafından basılan ve +6,5 kadirden daha parlak hemen hemen tüm yıldızları kapsayan bir yıldız kataloğudur. İlk baskı 1908 yılında Harvard Düzeltilmiş Işıkölçüm Kataloğu adıyla yapıldı ve 9096 yıldız içeriyordu. Şu andaki sürüm 5. baskıdır.

Parlaklık (Kadir)

Bakınız görünürdeki parlaklık, mutlak parlaklık.

Parsek (pc)

Bir yıldızın 1 yaysaniyelik uzaklık açısı değişimine sahip olabilmek için bulunması gerekli uzaklık (Aslında hiçbir yıldız bu kadar yakın değildir). 1 parsek = 3,2616 ışıkyılı.

PGC Kataloğu (PGC)

Başlıca Gökadalar Kataloğu. 1989 yılında yayınlanmış, en parlak 73.197 gökadayı içeren bir katalogdur. Gökadalar 1989'dan beri PGC numarası almaya devam etmişlerdir. Bu nedenle, şu anda PGC numarası olan 1 milyonun üzerinde gökada vardır.

Sağ Açıklık (SA)

Bakınız eşlek konsayıları.

Saniye

Bakınız yaysaniyesi.

Sarı Cüce Yıldız

Güneş'e benzer herhangi bir küçük sarı yıldız. Bu yıldızlar, G tipi yıldızlar olarak sınıflandırılır.

Sarmal Gökada

Sarmal kolları olan bir gökada. İki ana tipi vardır. Merkez çubuğu olanlar (SB) ve olmayanlar (S veya SA). Sarmal gökadalar ayrıca sarmal kollarının ne kadar sıkı sarıldığına bağlı olarak a, b,c (ve bazen de d) tipleri olarak alt sınıflara ayrılmıştır.

Sıcaklık

Gökbilimde sıcaklık, +273°C'ye eşit olan Kelvin (K) ölçeği ile ölçülür. Buna göre, 20°C'lik gün ortası Dünya sıcaklığı, 293 K'e eşittir ve Güneş'in yüzey sıcaklığı olan 5500°C, yaklaşık 5770 K'dir.

Takımyıldız

Farklı parlaklık ve uzaklıktaki yıldızların gece göğünde şans eseri aynı hizada yer alarak oluşturdukları rastgele desenlerdir. 88 adet takımyıldız vardır. Bunlardan 48 tanesi eski Yunanlılarca listelenmiş, diğer 40 tanesi 1600 yılından sonra eklenmiştir.

Tayf Sınıflandırması

Yıldızları sınıflandırmak için kullanılan sistem. Yıldızlar, sıcak mavi-beyaz yıldızlardan soğuk kırmızı yıldızlara kadar yedi ana kategoriye ayrılır; O, B, A, F, G, K ve M. Bir alt sınıfı göstermek için genellikle bir sayı (0'dan 9'a) eklenir. Yıldızın büyüklüğünü göstemek için bazen bir Roma rakamı eklenir. Üstdev yıldızlar sınıf I, dev yıldızlar sınıf III ve sıradan anakol yıldızları da sınıf V'tir (II. ve IV. tipler ara tiplerdir). Güneş tip G2V iken Arktürüs (dev bir turuncu yıldız) tip K2III'tür.

Trilyon

1 Trilyon = 1.000.000.000.000

Turuncu Cüce Yıldız

Güneş benzeri sarı yıldızlarla, kırmızı cücelerin arasında bir aydınlatma gücüne sahip yıldızlardır.

UGC Kataloğu (UGC)

Uppsala Genel Gökada Kataloğu. 1973'de yayınlanan ve -2,5° yükselimin kuzeyindeki 12.939 parlak gökadayı içeren bir katalog. Bakınız ESO Kataloğu.

Üstdev Yıldız

Hidrojen yanmasının durması yıldızların dış katmanlarının genişlemesine neden olduğundan, 10 Güneş kütlesinden daha büyük yıldızlar ömürlerinin sonlarında bir üstdev yıldız haline gelirler. Üstdev yıldızlar tüm yıldızların en büyükleri ve en parlaklarıdırlar ve bunlar genellikle bir üstnova patlamasıyla havaya uçup, bir nötron yıldızı veya bir karadelik yaratarak son bulurlar. Bakınız cüce yıldız, dev yıldız.

Üstküme

Yüzlerce veya binlerce gökada grubundan oluşan büyük topluluk. Üstkümelerin büyüklüğü 100 milyon ila 500 milyon ışık yılı arasında değişir ve bunlar genellikle içlerinde yalnızca birkaç gökadanın var olduğu geniş boşlukları çevreleyen büyük gökada duvarları veya tabakaları içerisine gömülü olurlar. Üstkümeler evrenin ilk dönemlerinde, maddenin yerçekiminin etkisiyle bir araya kümelendiği zamanlarda oluşmuştur.

Üstgökada Konsayıları (B, E)

Başak Üstkümesi'nin yaklaşık düzlemi üzerine kurulmuş bir konsayı sistemi. Üstgökada düzlemi Güneş'ten ve Başak Kümesi'nin ortasından geçer. Birkaç yakın üstküme de bu düzlem yakınında yer almaktadır. Üstgökada konsayıları için kullanılan semboller B (boylam - longitude L) ve E'dir (enlem - latitude B). Üstgökada enlem ve boylamının sıfır noktası SA = 02s49dk24sn, DA = +59°31'42", üstgökada kuzey kutbu ise SA = 18s55dk01sn, DA = +15°42'32"dir (2000 yılı konsayıları).

Üstnova

Kısa bir süre için milyarlarca yıldızdan oluşan tüm bir gökadadan daha fazla ışık veren felaket bir yıldız patlaması. Bu durum, bir üstdev yıldızın tüm nükleer yakıtının tükenip, yıldız çekirdeğinin çökerek, dış katmanlarını fırlatacak kadar büyük miktardaki bir enerjinin ortaya çıktığı durumlarda meydana gelir ve geriye bir nötron yıldızı veya aşırı durumlarda bir kara delik kalır.

Üstnova Kalıntısı

Bir üstnova patlamasıyla yüksek hızda fırlatılmış, genişleyen bir gaz bulutsusu olarak gözüken yıldız kalıntısı.

Verimli (Zengin) Gökada Kümeleri

Yüzlerce büyük gökada içeren gökada kümeleri. En yakın verimli küme Başak Kümesi'dir. En zengin kümeler binin üzerinde büyük gökada içerebilir. Yakın evrendeki verimli kümelerin çoğu, Abell Kataloğu'nda listelenmektedir.

Willem Luyten

1930 yılından, 1980 yılına kadar Bruce Özdevinim Araştırması (1944) ve Luyten-Palomar Araştırması (1970) dahil birkaç büyük araştırmada, binlerce yakın yıldızı keşfeden bir gökbilimcidir. Luyten, aralarında Luyten Kataloğu (L), Luyten-Palomar Kataloğu (LP), Luyten 2/10 Yaysaniyesi Kataloğu (Two-Tenths) (LTT), Luyten 4/10 Yaysaniyesi Kataloğu (Four-Tenths) (LFT) ve Luyten Yarım Saniye Kataloğu'nun (Half-Second) (LHS) da bulunduğu birçok özdevinim kataloğu hazırlamıştır.

Yale Kataloğu

Bakınız Parlak Yıldız Kataloğu.

Yaydakikası (')

Küçük açılar için bir ölçüdür. 1 yaydakikası = 1/60 derece.

Yaysaniyesi (")

Çok küçük açılar için bir ölçü birimidir. 1 yaysaniyesi = 1/60 yaydakikası = 1/3600 derece.

Yıldız Birliği

Bakınız OB birliği.

Yıldız Kümeleri

Bakınız açık yıldız kümeleri, küresel kümeler

Yıldız Sınıflandırması

Bakınız tayf sınıflandırması.

Yükselim (Dik Açıklık)

Bakınız eşlek konsayıları.

Evrenin Haritası - Astronomi

Hiçbir yazı/ resim izinsiz olarak kullanılamaz!! Telif hakları uyarınca bu bir suçtur..! Tüm hakları Çetin BAL' a aittir. Kaynak gösterilmek şartıyla siteden alıntı yapılabilir.

Ana Sayfa / index /Roket bilimi / E-Mail /CetinBAL/Quantum Teleportation-2

Time Travel Technology /Ziyaretçi Defteri /UFO Technology/Duyuru

Kuantum Teleportation /Kuantum Fizigi /Uçaklar(Aeroplane)

New World Order(Macro Philosophy)