Bu sistemin bir ekseni, döndüğü varsayılan Yerin dönme ekseni, diğer iki ekseni de Yerin merkezinden uzak iki yıldıza yönlendirilmiş eksenlerdi.
Topacın salınımına ilişkin problem, Newton yasasına dayanılarak, ikinci koordinat sisteminde formüle edilip çözülüyor, sonra da koordinatların dönüşüm formülleri gözönüne alınarak kliseye bağlı sisteme çevriliyordu.
Yerin dönme hızı ile Paris’in enlem açısının da yer aldığı bu son ifadeler gözlenen sonuçlarla çok iyi uyum sağlıyor ve, böylece, Yerin bir eksen etrafında dönmekte olduğunu açıkça gözler önüne seriyordu.
Bu, benim kanımca, bir yandan insanoğlunun entellektüel çabalarının başarısının, diğer yandan da teorik bilimlerin gücünün çok parlak örneklerinden biridir. Ilk öğrenenlere önemsizmiş gibi görünen atalet referans sistemi kavramının ne denli önemli olduğu bu olayla çok iyi anlaşılmaktadır.
Ikinci Tartisma
Tartışılan ikinci konu, yani Dünya’nın Güneş etrafında dönüyor olup olmadığı konusu geçen yüzyılın başlarında, Foucault sarkacı’ndan esinlenilmiş izlenimi veren bir biçimde yeniden ortaya atıldı: Yeryüzünde yapılacak olan gözlemlerle Dünya’nın evrendeki hareketi (mutlak hareketi)
açığa çıkarılamaz mıydı?
Foucault sarkacı’ndaki ve çok sayıdaki diğer uygulamalardaki başarılarıyla herkesin hayranlığını çekmiş bulunan Newton yasası düzgün doğrusal hareketlerin açığa çıkarılabilmesine olanak tanımıyordu.
Alternatif bir çare olarak akla hemen ışık olayı geldi. O günlerde, hemen hemen bütün bilim adamlarının benimsemiş oldukları bir kanıya göre uzay eter adı verilen bir madde ile dolu idi. Bütün cisimler, örneğin yıldızlar ve Dünya bu eter’in içinde yüzüyordu. Işık da eterin titreşimlerinden ibaretti. Ses nasıl havanın titreşimleri şeklinde yayılıyorsa, ışık da eter’in titreşimleri şeklinde, belirli bir hızla yayılarak uzak yıldızlardan bize doğru geliyordu.
Bu nedenle, Güneş’ten bize doğru gelen ışığın yeryüzünde yapılan deneylerle ölçülen hızı, eter içindeki kendi hızı ile Dünya’nın hızının bir bileşkesiydi. Bu hızı yeryüzünde farklı iki yönde ölçerek Dünya’nın eterdeki hareketine (mutlak hareket) ilişkin hızı, eğer sıfır değilse, hesaplayabilirdik.
... Ve kaos
Bu düşünceden hareket edenlerin bir kısmı, örneğin Lorentz ve Poincaré, teorik hesaplar yaparak bir takım formüller ürettiler ve buldukları sonuçları onbeş yirmi yıl kadar önce Michelson (1881) ile Morley (1887)’in çok hassas ölçmeler yaparak bulmuş oldukları deneysel sonuçlarla karşılaştırdılar. Bu karşılaştırma sözü edilen hızın bulunmasını sağlayacaktı ama sonuçlar hiç de umulanı vermedi. Işığın hızı, farklı yönlerde hareket etmekte olan gözlemcilere göre farklı değildi; hep aynı değerdeydi.