Çoban Üstkümeleri - Cetin BAL - GSM:+90 05366063183

1 milyar ışıkyılı içerisinde, Çoban Takımyıldızı'nda iki üstküme vardır. En yakın olanı, yaklaşık 830 milyon ışıkyılı uzaklıktadır, ikincisi ise onun hemen arkasında, yaklaşık 1 milyar ışıkyılı uzaklıkta yer alır. Aşağıdaki harita, gökyüzünün bu bölgesinde yer alan 17 kadirden daha parlak (HyperLeda Veritabanı'na göre) tüm gökadaları gösterir. Başlıca gökada kümelerinin konumları belirtilmiştir. Haritanın sağ tarafındaki, çok daha yakın olan Saç Kümesi (A1656)'dir ve sol taraftakiler, büyük bir ihtimalle iki Çoban Üstkümesi'ne gökada duvarlarıyla bağlantılı olan, Kuzeytacı Üstkümesi'nin bazı kümeleridir.

Çoban Üstkümelerindeki başlıca gökada kümelerinin listesi aşağıdadır. Bu kümelerden birine (A1861) olan tam uzaklık şu anda belirsizdir ve bu küme bir arka plan küme olabilir.

  1           2       3        4         5       6        7
Abell           Eşlek      Kırmızıya    Uzk. Zenginlik Notlar
             Konsayıları     Kayma      mıy                    
             SA       DA       z                            
A1781      13 44,5  +29 51   0,0606     820      0                      
A1795      13 49,0  +26 35   0,0619     840      2                      
A1825      13 58,0  +20 39   0,0583     790      0                      
A1827      13 58,2  +21 42   0,0642     870      1                      
A1828      13 58,4  +18 23   0,0611     840      1                      
A1831      13 59,2  +27 59   0,0603     815      1                      
                                                                        
A1775      13 41,9  +26 22   0,0705     950      2                      
A1800      13 49,7  +28 04   0,0743    1000      0                      
A1861      14 07,5  +27 49       -       -       1     uzaklığı belli değil
A1873      14 11,7  +28 09   0,0764    1025      0                      
A1898      14 20,6  +25 09   0,0762    1025      1

Aşağıda - Çoban Üstkümesi'ndeki gökada kümelerinden biri. Resimdeki, 840 milyon ışıkyılı uzaklıktaki A1795 Kümesi'dir. Ortadaki büyük eliptik (oval) gökada, PGC 49005'tir.

Çoban Boşluğu

Çoban Üstkümeleri çok meşhurdur, bunun başlıca sebebi de Çoban Boşluğu'nun hemen yanında (birazcık arkasında) yer almasıdır. Boşluk da evrendeki en meşhur boşluklardan biridir, bunun en büyük sebebi de keşfedilen ilk büyük boşluklardan biri olmasıdır. 1981 yılında keşfedilmiştir. Boşluğun merkezi bizden yaklaşık 700 milyon ışıkyılı uzaklıktadır (kırmızıya kayma 0,052) ve yaklaşık çapı 300 milyon ışıkyılıdır.

Aşağıdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki 17 kadirden daha parlak tüm gökadalar işaretlenerek elde edilmiştir. Boşlukla aramızda ön planda birçok gökada yer almasına rağmen, boşluğun kendisi çok az gökada içerir. Harita, boşluğun güneydoğudaki Çoban Üstkümeleri dahil, güney ve batıdan birkaç büyük üstkümeyle nasıl sınırdaş olduğunu göstermektedir.

Çoban Üstkümelerinin Bilimsel İncelemesi

Çoban Üstkümeleri ile ilgili hiçbir bilimsel inceleme yapılmamıştır. Bu üstkümeler Başak Üstkümesi'nden çok daha büyük olsalar da, daha yakınlarda çok daha ilginç oldukları kabul edilen birçok üstküme bulunmaktadır.

Çoban Boşluğu birçok bilimsel araştırmaya konu olmuştur. Boşluk Robert Kirshner, Augustus Oemler Jr, Paul Schechter ve Stephan Shectman tarafından, 1981 yılında keşfedilmiştir. Ekip, gökyüzünün bu bölgesindeki üç küçük alanda gökadaları incelemiş ve hiçbir gökadanın bulunmadığı büyük bir boşluk olduğunu fark etmişlerdi. Hemen arkasından tüm bölgeyi incelediler ve 1983 yılında boşluğun varlığını doğruladılar. Ekip 1987 yılında yayımlanan bildirisinde, boşluğun bir haritasını sundu.

Diğer gökbilimciler de bu boşluğu incelemeye başladılar ve kısa sürede boşluk içerisinde bazı gökadalar keşfettiler. J.Moody, R.Kirshner, G.McAlpine ve S.Gregory, 1987 yılındaki bir bildirilerinde boşlukta keşfedilen 8 gökadanın listesini yayımladılar. Kısa bir zaman içinde Çoban Boşluğu'nda gökada bulmak, bazı gökbilimciler arasında popüler bir spor haline geldi. M.Strauss ve J.Huchra, 3 gökada daha keşfettiklerini 1988 yılında, G.Aldering, G.Bothun, R.Kirshner ve R.Marzke de 15 gökada keşfettiklerini 1989 yılında duyurdular.

1993 yılı itibariyle, Çoban Boşluğu'nda varlığı bilinen 27 gökada vardı. S.Cruzen, D.Weistrop ve C.Hoopes, bir bildirilerinde, bu 27 gökadanın listesini yayımladılar. Yeni gökadaların keşfi devam etti, 1997 yılı itibariyle 60 Çoban Boşluğu gökadasının varlığı biliniyordu. Bu rakam hala çok düşüktür. Evrenin bu büyüklükteki normal bir bölgesi, genellikle binlerce parlak gökada içerir. Keşfedilen gökadaların büyük bir çoğunluğu, boşluğun kenarlarına yakın yerlerde bulunmaktadır.